در قسمت های پیشین را اشاره کردیم در این قسمت می خواهیم انواع داستان های خیالی را بررسی اجمالی داشته باشیم.
داستان های خیالی به سه بخش تقسیم می شود:
- خیال و وهم یا فانتزی
- علمی و تخیلی
- آرمانشهری و پلیدشهری
داستان خیالی اصطلاح عامی است که انواع داستان های شگفت انگیز و ودور از واقع را در بر می گیرد به خصوص داستان های علمی تخیلی، خیال و وهم یا فانتزی، هراس انگیز، اسرارآمیز، داستان های مافوق طبیعی، مافوق قهرمانی، داستان های آرمانشهری و پلیدشهری، رستاخیزی و بسیار رستاخیزی
- داستان های خیال و وهم یا فانتزی:
این نوع داستان ها دوری آگاهانه از دنیای واقعی را به نمایش می گذارد. داستان خیال و وهم شامل آن نوع از آثار ادبی است که با جهان واقعی اشیاء و اندیشه ها ارتباط اندکی داشته باشد و با دنیای خیالی پری ها، جن ها، دیوها و کوتوله ها، غول ها و دیگر پدیده های غیرواقعی سر و کار داشته باشد.
در واقع نوع تکامل یافته قصه ها و رمانس های گذشته است. در قرون وسطا رمانس به قصه های بومی و ملی کشورهای اروپایی گفته می شد و درابتدا از آن با لحن تحقیرآمیزی در برابر انواع ادبی یونان و روم باستان یاد می کردند و چندان ارزش و اعتباری برای آن ها قائل نبودند. این رمانس ها ابتدا به صورت منظوم بود و بعدها به صورت نثر نیز درآمد و تحت تاثیر قصه های شرقی به خصوص هزار و یک شب گسترش یافت.
رمانس: قصه ای تفریحی و سرگرم کننده و خیالی است که به قهرمان های مهذب اختصاص می یافت و وجنبه اشرافی داشت.
نمونه های بارز این داستان ها شازده کوچولو اثر سنت اگزوپری، آلیس در سرزمین عجائب اثر لویس کارل می باشد.
- داستان های علمی خیالی
شاخه ای از داستان های خیالی است که در آن عکس العمل بشریت را نسبت به پیشرفت های علم و تکنیک به نمایش می گذارد. اساس داستان های علمی و خیالی به معنای امروزیش وقتی گذاشته شد که بشر با دستاوردهای علم و تکنیک آشنا شد. این دستاوردها تاثیر عمیقی در زندگی بشر گذاشت و واکنش انسان را در برابر آنها بر انگیخت
داستان های علمی خیالی تا حدودی از داستان های خیال و وهم متمایز است زیرا در آن ها سعی میش ود که ماجرها و حوادث داستان جنبه علمی داشته باشد و از نظر علمی نموجه جلوه کند، به عبرات دیگر اساس داستان های خیال و وهم بر پندار و وقایع غیر واقعی گذاشته می شود در حالی که داستان های علمی خیالی خود بر فرضیات علمی تکیه دارد.
ادگار آلن پو را نخستین ابداع کننده داستان های علمی خیالی می دانند. از این نمونه داستان های علمی خیالی او می توان به داستان کوتاه «در ژرفنای ملستروم» اشاره کرد.
داستان علمی خیالی با رمان های ژول ورن شیوع بسیار یافت او تمام کوشش خود را به کار بست و در این زمینه داستان های قابل توجهی چون مسافرت به مرکز زمین، مسافرت به کره ماه و بیست هزار فرسنگ زیر دریا اشاره داشت.
رقیب مشهور ژول ورن اچ. جی. ولز بود که در این زمینه رمان هایی چون ماشین زمان و جنگ دنیاها و اولین انسان ها در ماه را به رشته نگارش در آورد.
به صورت کلی مشخصات داستان های علمی خیالی 6 مورد می باشد:
- صرف نظریه علمی نیست.
- شرح چگونگی وقوع پدیده ها و تبیین رویدادها اهمیت قطعی دارد.
- برون یابی دستاوردهای علمی موجود و تعمیم آن ها از ویژگی های مسلط داستان های علمی است.
- گریز به ناممکن بر اساس منطق و امکانات علمی است.
- پدیده های امکان پذیرند نه آن که قطعی یا واقعی باشند.
- پیشگویی و پیش بینی آینده نیست هر چند جلوه ای از گزینه ای دیگر را در آینده در بر دارد.
- آرمانشهری یا پلیدشهری
نویسنده ها در داستان های آرمانشهری سعی می کنند تصویر بی نقص و عیبی از شهر و ایالتی را ارائه دهند. چون تصویر بی نقص و عیب و کمال یافته شهری هیجانی را بر نمی انگیزد و ماجرای چندان جالبی ندارد، داستان کسل کننده می شود، بنابرای هیجان داستان آرمانشهری در داستان علمی خیالی بسیار بدتر از جهان ماست. در واقع آرمانشهری جای خود را با پلیدی شهر عوض می کند. حال و هوای نیرومندی بر داستان علمی خیالی آرمانشهری سایه انداخته که آن را به پلیدشهری تبدیل کرده است. البته چنین وضعی نتیجه اوضاع و احوال روزگار معاصر است. مواردی مانند آلودگی هوا، مصرف گرایی، داد و ستدهای عظیم را می توانیم اشاره کنیم.
از آثار آرمانشهری و پلیدشهری نوشته های جورج ارول و نمونه های ایرانی رمان کوتاه ملکوت نوشته بهرام صادقی را می توان نام برد.
از همراهی تان با خیالستان سپاسگزاریم ما را از نظرات خود بهره مند کنید.
